Fundacja carita - żyć ze szpiczakiem

Głównym celem terapii szpiczaka jest przede wszystkim zahamowanie rozwoju choroby oraz wydłużenie i optymalizacja życia chorego. Całkowite wyleczenie możliwe jest jedynie u osób, które zostaną poddane allogenicznemu przeszczepieniu szpiku kostnego od dawcy rodzinnego bądź niespokrewnionego, ale metoda ta dostępna jest tylko dla młodszych chorych (poniżej 55 roku życia) i obarczona jest znaczną smiertelnoscią. Formami terapii obecnie stosowanymi w leczeniu szpiczaka mnogiego są: chemioterapia, radioterapia, dializoterapia w wybranych przypadkach oraz leczenie wspomagające. Każdy z pacjentów, który poddany jest terapii powinien wykonać podstawowe oraz specjalistyczne badania, aby ustalić stopień zaawansowania choroby. Optymalne leczenie szpiczaka polega na współpracy lekarzy kilku specjalizacji m.in. hematologa, radioterapeuty, nefrologa, ortopedy, neurologa i innych.

Po rozpoznaniu nowotworu, niezwykle ważne jest leczenie łagodzące wpływ choroby na fizyczne i emocjonalne życie pacjenta. Współpraca chorego z lekarzami jest ważna także w kontekście powikłań, jakie mogą występować w trakcie leczenia. Właśnie dlatego ważna jest otwartość pacjenta oraz informowanie lekarza o niepokojących objawach.

Po rozpoznaniu choroby należy niezwłocznie podjąć decyzję o formie leczenia. Leczenie zalecane jest pacjentom z objawową postacią choroby. Od natężenia objawów, ich ilości i rodzaju zależy z kolei intensywność terapii.

W ostatnich latach najczęściej stosowanymi metodami leczenia szpiczaka są różne rodzaje chemioterapii, sterydy, chemioterapia wysokodawkowa i transplantacja komórek macierzystych. Najnowszymi lekami stosowanymi w leczeniu szpiczaka są talidomid, bortezomib (Velcade) oraz lenalidomid (Revlimid).

Dodatkowo w terapii dostępna jest duża grupa leków wspomagających, które stosuje się w leczeniu objawów oraz powikłań w przebiegu choroby. W skład tej grupy wchodzą: bisfosfoniany, które stosuje się w leczeniu choroby i bólów kości oraz erytropoetyna stosowana w leczeniu anemii.

Źródło: Fundacja Centrum Leczenia Szpiczaka

* wciąż dotychczas nieosiągalne, jest celem wielu trwających obecnie badań klinicznych

W zależności od stopnia zaawansowania choroby, możemy wyróżnić dwa rodzaje leczenia szpiczaka mnogiego: leczenie indukujące remisję oraz leczenie wspomagające.

Leczenie wstępne

Niezwykle ważne jest, aby chory poświęcił odpowiednio dużo czasu na przedyskutowanie z lekarzem hematologiem możliwych metod leczenia. Poza wynikami badań podstawowych należy bowiem wziąć pod uwagę również:

1. Stopień, w jakim choroba upośledza życie codzienne pacjenta.
2. Zdolność pacjenta do kontynuacji dotychczasowej pracy oraz możliwość jej przerwania. 
3. Wiek chorego, dodatkowe choroby, przewidywaną tolerancję chemioterapii.
4. Możliwość zastosowania wysokodawkowej chemioterapii połączonej z przeszczepem szpiku kostnego lub komórek macierzystych szpiku kostnego.

Jeśli przeszczepienie szpiku może być brane pod uwagę jako jedna z możliwości na przyszłość, lepiej jest nie stosować początkowo leczenia, które uniemożliwia późniejszy przeszczep.

W leczeniu indukcyjnym stosuje się również metody będące w trakcie badań klinicznych. Należy pamiętać, że chory zostaje losowo przypisany do jednej z grup otrzymujących różne leczenie i dalsze postępowanie może być w pewien sposób ustalone już z góry. Należy znać pełen protokół prowadzonego badania klinicznego.

Należy również pamiętać, że jeśli jedna z proponowanych metod leczenia nie powiodła się, nie znaczy to, że inna nie okaże się bardziej skuteczna i nie doprowadzi do remisji choroby.

Opracowanie na podstawie zaleceń Polskiej Grupy Szpiczakowej

Leczenie wspomagające

Dostępne są metody łagodzące fizyczny i emocjonalny wpływ choroby na życie chorego po rozpoznaniu nowotworu. Wczesne zastosowanie tych metod jest równie ważne, jak podjęcie leczenia choroby zasadniczej.

Opracowanie własne na podstawie: Fundacja Centrum Leczenia Szpiczaka

Poza opanowywaniem konkretnych objawów, bardzo ważne jest stosowanie wielu innych metod leczenia wspomagającego:

1. Aktywność fizyczna – chory powinien się upewnić, rozmawiając z lekarzem, czy istnieją jakiekolwiek ograniczenia dotyczące aktywności fizycznej (wynikające np.  z uszkodzenia kośćca), które powinien utrzymywać. Zwykle można dobrać, optymalne dla danego pacjenta ćwiczenia, np. spacery, pływanie, zabiegi rozciągające i wzmacniające, joga.
2. Dieta – nie istnieje specjalna dieta dla chorych na szpiczaka mnogiego. Obecnie trwają badania dotyczące tego zagadnienia. Generalnie stosować należy ogólne zalecenia dotyczące zdrowego odżywiania, jak również zalecenia wynikające ze współistnienia innych chorób (np. układu krążenia). Stosować można również zalecenia dotyczące innych chorób nowotworowych (np. raka piersi). Ostrożności wymagają 2 sytuacje:
   • Witamina C – wysokie dawki (np. >1000mg/dzień) mogą być szkodliwe i zwiększać ryzyko uszkodzenia nerek, hamuje również działanie bortezomibu
   • Preparaty ziołowe i suplementacja witamin – należy zapytać lekarza o stosowanie tych preparatów, ponieważ występować mogą interakcje pomiędzy nimi i stosowanym leczeniem (także chemioterapią)
3. Dobry stan psychiczny – jego utrzymanie jest niezwykle ważne w całym procesie leczenia. Należy wiedzieć dokładnie, jaki jest plan postępowania i co może się zdarzyć
4. Regularny sen – jest niezwykle ważny dla sprawnego funkcjonowania układu odpornościowego

Polecamy również Państwu Niezbędny Przewodnik dla Pacjentów, Bliskich, Przyjaciół znajdujący się na stronie Myeloma Euronet